خلاصه خبر: محققان دانشگاه با بررسی میدانی، راهکاری برای علاج‌بخشی "بیماری سوختگی" شاه‌بلوط جنگل‌های گیلان ارائه کردند.

"بیماری سوختگی" درختان شاه بلوط یکی از عوامل تخریب رویشگاه‌های این گونه جنگلی استان گیلان است، در این راستا محققان دانشگاه تربیت مدرس با مطالعات میدانی و بر اساس تحقیقات جهانی، در سه فاز جداگانه راهکاری برای علاج‌بخشی این نوع درختان ارائه کردند و به گفته آنها می‌توان با ثبت این سویه‌ها، سم بیولوژیکی در اختیار کشاورزان و روستاییان منطقه برای مقابله با این بیماری قرار داد.
دکتر حامد یوسف‌زاده پایین رودپشتی، عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه با توضیحاتی درباره این طرح گفت: عامل بیماری سوختگی درختان شاه‌بلوط قارچی به نام Cryphonecteria parasitica می باشد که اسپورهای آن از طریق زخم و شکاف‌های روی تنه وارد پوست و قسمت‌های زیرین این درختان می‌شوند و به "کامبیوم‌"های آوندی گیاه که کار انتقال مواد غذایی و آب از ریشه به قسمت‌های بالاتر را به عهده دارند، صدمه می‌زنند. در نتیجه برگ‌ها خشک و پس از مدتی (بین ۲ تا ۱۰ سال) درخت خشک شده و می‌میرد.
وی افزود: گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد این قارچ علاوه بر شاه بلوط به دیگر گیاهان جنگلی و زراعی و بسیاری از گونه‌های درختی چون "چنار"، "زبان گنجشک"، "ممرز"، "بلوط" و "افرا" حمله می‌کند که متاسفانه می‌تواند به عنوان یک سلاح بیولوژیک نامرئی بسیاری از اکوسیستم‌های جنگلی و زراعی را متاثر و صنایع چوبی و دارویی را دچار آسیب کند.
عضو هیات علمی دانشگاه از اجرای طرحی در راستای نجات بخشی شاه بلوط‌های جنگل‌های هیرکانی خبر داد و یادآور شد: هدف این طرح تولید یک "سم‌بیولوژیک" و معرفی دستورالعمل ساده و ارزان در دو سطح عمومی (قابل استفاده برای عامه مردم) و تخصصی (قابل استفاده برای کارشناسان)، با درصد موفقیت بالا و منطبق بر معیارهای محیط زیستی، برای درمان بیماری سوختگی شاه بلوط به عنوان یک گیاه درختی استراتژیک در ایران بوده است.
وی یادآور شد: در این طرح سعی شد با استفاده از تجربیات سایر کشورها راهکار کاربردی برای حفاظت از اندک رویشگاه‌های باقیمانده این گونه در جنگل‌های شمال ایران پیشنهاد شود.
مجری طرح اضافه کرد: این تحقیق در سه فاز به ترتیب "شناسایی سویه‌های مختلف قارچ، "مایه‌زنی و "استفاده از خمیر گل" (بهبود درختان بیمار در داخل رویشگاه)" و "تولید سم بیولوژیک و محلول‌پاشی آن روی نهال‌های کاشته شده جهت کنترل بیماری" طراحی شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه مراحل اجرای این طرح در ۳ فاز عملیاتی می‌شود، توضیح داد: در فاز اول که شامل "شناسایی سویه‌های کم آزار" می‌شود، از تمامی رویشگاه‌های این گونه و از همه درختان سرپا و سالم شاه بلوط موجود، نمونه قارچ تهیه و در آزمایشگاه کشت می‌شود و قارچ‌های کشت‌شده مورد شناسایی قرار گرفته و از این طریق سویه‌های کم آزار با تست بیماری‌زایی مشخص شدند.
وی اضافه کرد: فاز دوم بهبود درختان بیمار در رویشگاه است، به گونه‌ای که در یکی از رویشگاه‌های اصلی این گونه، حداقل موقعیت مکانی ۲۰۰ درخت بیمار (به صورت پایلوت) مشخص و ثبت شد و سه روش "مکانیکی (بهداشتی)"، "استفاده از گل رویشگاه (Mudpack method)" و "تولید سم بیولوژیک، مایه زنی درختان بیمار با سم تولیدشده" برای بهبود و کنترل بیماری در طی چهار سال مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
یوسف‌زاده فاز سوم این طرح را "احیاء، بازسازی و محصورسازی عرصه" عنوان کرد و گفت: این فاز خود از سه مرحله "جمع‌آوری بذر و تولید نهال"، "نهالکاری" و " تولید سم و آزمایش آن" تشکیل می‌شود.
وی در پایان یادآور شد: این تحقیق کاملا منطبق بر اصول محیط زیستی و یک روش کاملا زیستی است که دارای مزایایی چون "استفاده از روش مبارزه زیستی به جای روش شیمیایی" است، ضمن آنکه در طی آن سویه‌های کم‌آزار این بیماری برای اولین بار در منطقه شناسایی خواهد شد که می‌توان بعدا با ثبت این سویه‌ها، به عنوان سم بیولوژیک در اختیار کشاورزان و روستاییان منطقه برای مقابله با بیماری قرار داد.